Het lymfestelsel
Het is bekend dat wij in ons lichaam een heel systeem van bloedvaten hebben. Minder bekend is dat er nog zo'n systeem is : het lymfestelsel. Dit stelsel bestaat hoofdzakelijk uit lymfeweefsel en lymfevaten. Zijn hoofdfuncties zijn die van afvoer- en verdedigingssysteem.
De lymfevaten vormen de kanalen van het systeem. Ze worden vanuit het weefsel gevuld met weefselvocht: de lymfe. Via steeds grotere kanalen komt de lymfe uiteindelijk in de bloedbaan terecht. Lymfe is een kleurloze vloeistof, die onder andere witte bloedcellen en allerlei afvalstoffen uit het weefsel bevat.
De lymfeklieren zijn de zuiveringsstations van het lymfestelsel. Voordat de lymfe in het bloed komt, passeert zij tenminste één lymfeklier.
In de lymfeklieren worden ziekteverwekkers, met name bacteriën en virussen, onschadelijk gemaakt. Verder wordt daar de lymfe gezuiverd van afvalstoffen.

Honden kunnen elkaar aansteken met kanker. Dat hebben ze nog van de wolven geleerd.
Alle handboeken zijn er duidelijk over: kanker is niet besmettelijk. Want hoewel kankercellen kunnen loskomen uit een gezwel en zich uitzaaien doorheen het lichaam van een patient, kan een kankerlijder niemand anders met zijn ziekte aansteken door hem aan te raken, te kussen of zijn tandenborstel uit te lenen. En als iemand aan kanker sterft, dan sterft zijn tumor met hem.
Maar in het nummer van augustus 2006 van het vaktijdschrift Cell vertellen Britse wetenschappers een ander verhaal (Klik hier voor de originele Engelse text). Ze vonden bij honden een tumor die wel besmettelijk is. De gezwelziekte, in het jargon CTVT geheten (van canine transmissible venereal tumor, hondse overdraagbare venerische tumor), tast de geslachtsdelen en de snuit aan, en verdwijnt doorgaans vanzelf na een paar maanden. De tumor wordt niet alleen door geslachtelijk verkeer maar ook door likken, bijten en snuffelen overgedragen.
Bij mensen ontstaat kanker alleen als cellen ontaarden en gaan woekeren. Dat gebeurt bijvoorbeeld na celschade door roken, drinken, bestraling of (uitzonderlijk) een virusbesmetting. Maar bij de hond lijken de kankercellen zelf zich te hebben ontwikkeld tot een parasiet, die al minstens tweehonderd jaar de wereld rondgaat, van reu op teef en van teef op reu. Daarmee is de tumor de oudst bekende doorlevende kankervorm ter wereld, melden de Britten in Cell. Hun studies wezen uit dat de kanker alleen via kankercellen overdraagbaar is, en dat geen sprake is van bijvoorbeeld een virale besmetting die vervolgens kanker doet ontstaan, want dode cellen of celfiltraat zijn niet aanstekelijk.
Bij mensen worden enkele vormen van kanker door een virus veroorzaakt: baarmoederhalskanker door het papillomavirus en leverkanker door het hepatitis-B-virus. Maar eenmaal iemand zo’n kanker heeft, is die tumor niet seksueel overdraagbaar (het virus wel). Bij de honden zijn de kankercellen zelf besmettelijk.
Robin Weiss en zijn collega-viroloog Claudio Murgia van het Londense University College achterhaalden de ontstaansgeschiedenis van de besmettelijke tumor door zijn genetische samenstelling bij diverse honden te vergelijken. De ziekte komt voor bij honden in Japan, Europa, de VS, China, het Verre Oosten, het Midden-Oosten en delen van Afrika.
Weiss en Murgia onderzochten het DNA uit bloed en tumorcellen van zestien niet-verwante honden die in Italie, Indie en Kenia met CTVT bij de dierenarts kwamen, en van nog meer honden uit Brazilie, de VS, Spanje en Turkije. Daaruit bleek dat het genetisch materiaal van de tumor in alle gevallen van dit van hun gastheer verschilde. “We zagen dat de tumor niet bij de hond hoorde, maar dat de tumoren van de honden wel bij elkaar hoorden”, zei Murgia aan Nature News.
Om uit te zoeken waar de tumor dan wel vandaan kwam, onderzochten de virologen ruim vierhonderd honden van 85 verschillende rassen en vergeleken de genenvolgorde van hun tumorcellen met die van cellen van wolven en honden. De grootste gelijkenis was die met wolven en een hondenras uit China of Siberie, zoals de husky. Daaruit besluiten de onderzoekers dat de tumor voor het eerst bij zo’n dier moet zijn opgetreden. Om te berekenen wanneer de tumor voor het eerst van zijn oorspronkelijke eigenaar losliet, telden de onderzoekers de genetische verschillen tussen wolf- en kankercel. De tumor bleek minimaal 200 jaar oud.
De tumor beschikt over een geslepen manier om van dier op dier over te gaan, zo blijkt. Als kankercellen bij een nieuwe hond terechtkomen, scheiden ze een scheikundige stof af die het immuunsysteem lamlegt, waardoor dit de vreemde cel niet kan afstoten. Pas na een paar maanden komt het afweersysteem weer op krachten en werkt het de indringer buiten. Maar in die tijd is wel een gezwel ontstaan, dat andere honden kan besmetten. Er zouden nog andere overdraagbare kankers bij honden bestaan, zoals een besmettelijke gezichtstumor die momenteel onder Tasmaanse duivels huishoudt en tot negen op de tien dieren doodt.
Mensen krijgen zelden of nooit kanker van elkaar over. Hun immuunsysteem maakt meteen komaf met een binnendringende kankercel, die ze als vreemd herkent. Uitzonderingen zijn mensen met een verzwakt immuunsysteem. Zo komt het uitzonderlijk voor dat mensen na een orgaantransplantatie kanker krijgen, als er een kankercel verscholen zat in het donororgaan. Om afstoting tegen te gaan, moeten getransplanteerden immers immuunverzwakkende middelen nemen. Zo kan een vreemde tumorcel toch blijven leven en aanslaan in het lichaam van de getransplanteerde.
Hilde Van den Eynde voor De Standaard, augustus 2006